Πεθαίνει πραγματικά κάποιος,
όταν παύουν να τον θυμούνται.
Πριν από μερικές δεκαετίες άρχισα να συγκεντρώνω παλιές οικογενειακές φωτογραφίες. Το έκανα για να τις διαφυλάξω από την καταστροφή επειδή, με τα χρόνια, αρκετές είχαν υποστεί σοβαρές φθορές ενώ άλλες είχαν χαθεί. Τουλάχιστον, σκέφθηκα, να διασωθούν οι υπόλοιπες. Καθώς περνούσαν τα χρόνια και τα εικονιζόμενα σ’αυτές πρόσωπα σιγά-σιγά έφευγαν από τη ζωή, οι φωτογραφίες αυτές άρχισαν να αποκτούν άλλο νόημα. ΄Επαυαν να είναι εικόνες και γίνονταν μνήμες. Αυτές τις μνήμες σκέφθηκα να τις βγάλω από το συρτάρι και με κάποιο τρόπο να τις δημοσιοποιήσω. Η αρχική σκέψη ήταν να τις τυπώσω. Όμως συνεχώς το ανέβαλλα, με αποτέλεσμα να με προλάβει η τεχνολογία. Ισως είναι καλύτερα έτσι, αφού μου δίνεται η δυνατότητα να τις μοιραστώ με πολύ περισσότερους.
Ο αρχικός πυρήνας των φωτογραφιών που παρουσιάζονται εδώ προήλθε από τρεις οικογένειες, τις: Μπασέα, Καλλέργη και Κανελέα, και αυτός είναι ο λόγος που τα περισσότερα από τα πρόσωπα που απεικονίζονται σ’αυτές είναι από το ευρύτερο Εξωχώρι αλλά και, κάποιες, από την Καρδαμύλη. Με τον καιρό, φίλοι, συγχωριανοί αλλά και κάποιοι άγνωστοι σε μένα επισκέπτες του ιστότοπου, με συνέδραμαν στην προσπάθειά μου παραχωρώντας μου ευγενώς φωτογραφίες τους. ΄Ολους αυτούς τους ευχαριστώ από καρδιάς.
Οι φωτογραφίες διακρίνονται σε δύο ομάδες. Η πρώτη περιέχει φωτογραφίες που ανάγονται στα προπολεμικά χρόνια, ενώ η δεύτερη συνδέεται βασικά με την πρώτη μεταπολεμική περίοδο. Οι φωτογραφίες της πρώτης ομάδας είναι εικόνες μιας εποχής ανεπανάληπτης, μιας εποχής που μπορεί στα μάτια μας σήμερα να συνδέεται με κάποιας μορφής αθωότητα αλλά που όμως θα πρέπει να ήταν αδυσώπητα σκληρή για τους περισσότερους. Οσες από αυτές είναι τραβηγμένες στον Ταΰγετο, στην πλειονότητά τους προσδιορίζονται χρονικά στην προ του Πολέμου πενταετία. Εάν μελετήσει κανείς τα πρόσωπα που απεικονίζονται σ’αυτές, θα συνειδητοποιήσει πως τα περισσότερα ανήκουν σε οικογένειες δημόσιων λειτουργών, μεγαλοκτηματιών και εμπόρων. ΄Αλλωστε μόνο αυτοί θα μπορούσαν να κάνουν χρήση φωτογραφικών μηχανών. Για τους χειρώνακτες ανθρώπους του μόχθου ο παραθερισμός θα πρέπει να ήταν όνειρο. Αυτοί στον Ταΰγετο θα ανέβαιναν για διασκέδαση μόνο στις γιορτές των Αγίων Παντελεήμονα και Δημητρίου και του Προφήτη Ηλία. Ολες τις άλλες φορές θα πρέπει να ήταν για δουλειά, για να συλλέξουν τσάϊ, να βγάλουν ακόνια και δαδί, να κόψουν ξύλα ή να καλλιεργήσουν τις λάκκες.
Με εξαίρεση τις φωτογραφίες των τελευταίων δεκαετιών, όλες είναι μαυρόασπρες. Οι περισσότερες έχουν τραβηχτεί με μηχανές που έφεραν μαζί τους κάποιοι επανακάμψαντες εξ Αμερικής μετανάστες. Οι πρώτες είχαν το σχήμα κουτιού. Αργότερα ήταν επίπεδες, έμοιαζαν με τσαντάκι και άνοιγαν αποκαλύπτοντας τη γνωστή στους παλιούς φυσούνα σε μορφή ακορντεόν.
Εύχομαι σε όλους τους επισκέπτες να απολαύσουν την περιδιάβαση στα μονοπάτια του χρόνου. Και αν κανείς αναγνωρίσει κάποιο/κάποια από τα “άγνωστα” πρόσωπα μιας φωτογραφίας, δεν έχει παρά να τους “δώσει ζωή” μπαίνοντας στη σελίδα Επικοινωνία και συμπληρώνοντας ένα email.
Σταύρος Σωτ. Μπασέας
Αθήνα, Ιούνιος 2014